Selectievoorstel
Het skelet van de Atlantikwall werd gevormd door duurzame verdedigingswerken met
een wand- en dakdikte van minimaal twee meter gewapend beton. Het zijn deze
bomvrije bunkers die ook in dit selectievoorstel de leidraad vormen. Bij de
keuze voor beschermingswaardige relicten is primair gekozen voor intacte
ensembles of complexen die bijvoorbeeld in een groter verband meerwaarde hebben
als het gaat om de bouwkundige en typologische kenmerken, maar ook voor wat
betreft de krijgshistorische context. Hierbij is bewust gekozen om het karakter
van de Atlantikwall als linie te handhaven door vanaf Delfzijl tot Cadzand
bunker(ensembles) te selecteren die typerend zijn voor het Nederlandse deel van
de linie. Op deze wijze wordt in internationale context aangesloten op de reeds
bestaande monumentenselecties in België en Denemarken.
Ensembles en losse objecten die in niet in deze selectielijst terugkomen, zijn
zeker niet zonder waarde. Er is expliciet voor gekozen deze lijst te beperken
voor objecten met een sterk bovenlokale waarde, die de Nederlandse Atlantikwall
in nationale en internationale context verduidelijken. Ook de restanten die niet
in deze lijst voorkomen zijn van cultuurhistorische waarde omdat ze refereren
naar de lokale geschiedenis, gezichtsbepalend zijn in de omgeving, etc.
In het onderstaande voorstel is onderscheid gemaakt naar:
ensembles van algemeen belang, te beschermen op rijksniveau (aangeduid met R)
ensembles met een sterk bovenlokaal belang, te beschermen op provinciaal niveau
(aangeduid met P)
Provincie Groningen
Delfzijl
1. Luchtafweerbatterij Fiemel -- R
2. Luchtafweerbatterij Nansum -- P
3. Infanterieverdediging Delfzijl -- P
4. Commandobunker Haren -- P
Provincie Friesland
Schiermonnikoog
5. Luchmachtradarpost 'Schlei' -- P
Terschelling
6. Nachtjacht-commandopost 'Tiger' -- P
Provincie Noord-Holland
Den Helder en Texel
7. Vliegveld Texel -- P
8. Hoofdkwartier + batterijen van de marineluchtafweer -- R
9. Kustbatterij Zanddijk -- R
10. Restanten ondersteunende bunkers -- P
11. Radarpost Salzhering -- R
12. Riegelstellung Düne -- R
Bergen
13. Kustvliegveld Bergen -- P
14. Verbindingsbunker Schoorldam -- P
15. Radarpost Castricum -- P
16. Electrobunker Schagen -- R
(reeds rijksmonumentaal beschermd)
Alkmaar
17. Telefoonschakelposten divisie en legerkorps -- R
IJmuiden
18. Mammut-radarpost Wijk aan Zee -- R
19. Hoofdkwartier marineartillerie en kustbatterij Wijk aan Zee -- P
20. Infanteriesteunpunt noorderpier -- P
21. Kernwerk IJmuiden (reeds aangemerkt als Unesco Erfgoed ikv forteiland) -- R
22. Zuidelijk deel Festung (Heerenduin + flakbatterij Olmen, Schnellbootbases)
-- R
(rijksaanvraag lopende voor Heerenduin en Olmen
23. Landfront zuidelijk deel Festung IJmuiden -- R
24. Hoofdkwartier havencommandant IJmuiden -- R
25. Radiozendstation Spaarndam -- R
Bloemendaal-Zandvoort
26. Kustbatterij Langerak -- R
27. Hoofdkwartier kustartillerie Bloemendaal -- P
28. Landfront Stp.Gr. Zandvoort -- P
29. Nachtjachtcommandopost 'Zander' -- P
Provincie Zuid-Holland
Noordwijk
30. Kustbatterij Noordwijk -- P
Katwijk
31. Hoofdkwartier landmachtkustartillerie, landmachtbatterij Katwijk-Alt en
luchtafweerbatterij Katwijk --R
(rijksaanvraag lopende)
32. Landfront Stp.Gr. Katwijk -- P
33. Luchtafweerbatterij vliegveld Katwijk/Valkenburg -- P
34. Infanteriesteunpunt Wassenaarse slag -- P
35. Regimentshoofdkwartier Wassenaar/De Klip -- P
Scheveningen/ regio Den Haag
36. Hoofdkwartier Reichskommissar Seyss-Inquart, incl. Sani-Stand & kazerne -- R
37. Ondersteuning hoofdkwartier Reichskommissar -- P
38. Hoofdkwartier Führer der Schnellboote -- R
39. Batterij Scheveningen-Nord -- R
40. Infanteriesteunpunt radio Scheveningen -- R
41. Zware luchtafweerbatterij Scheveningen -- P
42. Overvoorde (luisterpost luchtmacht) -- P
Hoek van Holland
43. Kustbatterij Vineta en hoofdkwartier marinekustartillerie -- R
(rijksaanvraag lopende)
44. Marineluchtafweerbatterij Nordmole met infanterieverdediging -- P
45. Regimentshoofdkwartier Staelduinse bos -- R
46. Bataljonshoofdwartier s'Gravenzande -- R
47. Toegang noordelijk Landfront -- P
48. Artilleriebatterij 'Nieuwlandseduin' -- P
49. Antitankgarage -- R
50. Seinpost marine -- R
Voorne-Putten
51. Nachtjacht-commandopost 'Biber' en Wassermann-radarpost -- R
52. Marineradarpost luchtwaarneming -- P
53. Infanteriereserve en verbindingsbunker 'Heesterhof' -- P
54. Bataljonshoofdkwartier 'Olaertsduin' -- P
Goeree-Overflakkee
55. Infanteriesteunpunt de Punt -- R
56. Infanteriesteunpunt Preekhilpolder -- P
57. Compagniehoofdkwartier Hoogerhuis -- P
Provincie Zeeland
Schouwen-Duiveland
58. Bataljonshoofdkwartier Slotbos Haamstede -- R
59. Kustvliegveld Haamstede -- P
60. Landfront Stp.Gr. Schouwen -- P
Walcheren
61. Landfront Vlissingen (incl. infanteriereserve en divisiebatterij) -- R
(rijksaanvraag lopende)
62. Divisiehoofdkwartier Middelburg -- R
63. Batterijen en observatieposten veldartillerie -- P
64. Marinekustbatterij Dishoek -- P
65. Marinehoofdkwartier Zuid-Nederland, Vlissingen -- R
66. Kernwerk Vlissingen -- R
Zuid-Beveland
67. Sloedam -- P
Zeeuws-Vlaanderen
68. Restanten verdediging Breskens -- R
69. Artillerieopstelling Groede -- P
Provincie Zuid-Holland / Noord-Brabant
70. infanterieverdediging Moerdijk -- P
Provincie Noord-Brabant
71. Eendracht-Stellung, Dinteloord en Willemstad -- P
Provincie Utrecht
Hilversum / Crailo
72. hoofdkwartier opperkommando (W.Bfh.i.d.Ndl) -- R
(deels reeds beschermd)
Bilthoven
73. hoofdkwartier 88e Legerkorps -- R
Provincie Gelderland
Warnsveld
74.Uitwijkhoofdkwartier -- P
Niet opgenomen in deze lijst zijn enkele objecten die niet direct binnen de
Atlantikwall passen. Het betreft hier objecten in de provincies Utrecht,
Gelderland Overijssel en Limburg. Voor een goede waardebepaling van deze
objecten en ensembles is nadere studie vereist.